Mededelingsplicht verzekering
Het verzekeringsrecht kent een eigen, van het algemene verbintenissenrecht afwijkende, regeling van dwaling en bedrog. Althans voor zover het gaat om dwaling door de verzekeraar ten tijde van het aangaan van de verzekering als ook tijdens de looptijd ervan, in het geval van en schadeclaim. Centraal in de regeling staat de mededelingsplicht van de verzekeringnemer van relevante feiten voorafgaand aan de totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst.
Deze afwijkende regeling is nodig vanwege de eigen aard van de verzekeringsovereenkomst en de daarmee samenhangende behoefte aan specifiek op de verzekeringsovereenkomst toegesneden bepalingen die tegemoet komen aan zowel de beschermingsbehoefte van de verzekeringnemer c.q. verzekerde als aan de belangen van de verzekeraar.
De rechtsgevolgen van een geslaagd beroep van de verzekeraar op schending van de mededelingsplicht in het verzekeringsrecht zijn verschillend van aard. Onder omstandigheden kan de verzekeraar een opzeggingsrecht hebben en/of bestaat geen, of een beperktere verplichting tot uitkering.
Wat houdt de mededelingsplicht verzekering voor de verzekeringnemer/verzekerde in?
Alleen bij een nieuwe verzekering
Allereerst is van belang te melden dat slechts bij het aangaan van een (nieuwe) verzekeringsovereenkomst op de verzekeringnemer de hier te bespreken mededelingsplicht rust, dus niet gedurende de looptijd van een verzekeringsovereenkomst. Soms is er discussie over de vraag of een wijziging in een lopende verzekering mogelijk betiteld moet worden als een nieuwe verzekering (met dus mededelingsplichten voor jou eraan vast!). Kom je in zo’n discussie met je verzekeraar terecht is het inschakelen van een verzekeringsadvocaat gespecialiseerd in mededelingsplicht verzekeringsrecht overigens aan te raden.
Vragen volledig en juist beantwoorden
Van jou als (nieuwe) verzekeringnemer wordt verwacht dat je de vragen die de verzekeraar je stelt bij het aangaan van een nieuwe verzekeringsovereenkomst (dat kan hij telefonisch doen of via een schriftelijke of digitale vragenlijst) volledig en juist beantwoordt.
Voor het antwoord op de vraag of jij een vraag onjuist of onvolledig hebt beantwoord, is natuurlijk van belang hóe je de vraag mocht opvatten en begrijpen. Als er discussie is over de manier waarop de vraag moet worden uitgelegd, zal de verzekeraar in een eventuele procedure bij de rechter feiten en omstandigheden moeten stellen en eventueel bewijzen waaruit volgt dat jij die vraag redelijkerwijs had moeten opvatten op de manier zoals de verzekeraar stelt.
Wat wél en wat niet?
De mededelingsplicht omvat slechts feiten die de verzekeringnemer kende of behoorde te kennen; wat jij niet weet en ook niet hoort te weten, hoef je dus niet mee te delen. Vervolgens betreft het feiten waarvan jij, als potentiële verzekeringnemer, weet of behoort te begrijpen dat de beslissing van de verzekeraar of, en zo ja op welke voorwaarden, hij de verzekering zal willen sluiten, afhangt of kan afhangen. Daarbij is de gebruikte vragenlijst leidend: als daarin naar zaken gevraagd wordt, zijn die zaken van belang! Op die vragen moet je dus juist en volledig antwoorden.
Maar de mededelingsplicht betreft weer niet de feiten die de verzekeraar reeds kent of behoort te kennen. Bijvoorbeeld omdat het feiten van algemene bekendheid zijn binnen de branche en individuele feiten die jou en jouw situatie betreffen en die de verzekeraar in het concrete geval kent of behoort te kennen. Tot slot heeft de mededelingsplicht geen betrekking op feiten die niet tot een voor de verzekeringnemer ongunstiger beslissing zouden hebben geleid.
Strafrechtelijk verleden
Er mag wél naar een eventueel strafrechtelijk verleden van de verzekeringnemer worden gevraagd, maar moet dat uitdrukkelijk worden gedaan ‘in niet voor misverstand vatbare termen’ en het mag ‘alleen’ gaan om feiten die zich hebben voorgedaan in een periode van acht jaar voorafgaand aan het sluiten van de verzekeringsovereenkomst.
Ook voor mee-verzekerde derden (!)
Als de verzekering ook de risico’s van een derde (t.w. een andere (rechts)persoon dan de verzekeringnemer zelf) meeverzekert en deze derde daardoor zelfstandig rechten tegenover de verzekeraar krijgt, moet de verzekeringnemer de hierboven bedoelde feiten voor zover die zich voordoen bij die derde, aan de verzekeraar meedelen. Er wordt dus beoordeeld alsof die derde zélf de verzekeringnemer is. Zo nodig zal de verzekeringnemer dus navraag moeten doen bij die derde. Of de verzekeringnemer zelf de feiten met betrekking tot die derde kent, is niet van belang. Dat de verzekeringnemer eventueel die wetenschap niet heeft (omdat hij de derde niet heeft gevraagd of omdat de derde hem onjuist heeft ingelicht) en om die reden de verzekeraar niet naar behoren kan inlichten, komt voor risico van de verzekeringnemer. Hier moet je dus als verzekeringnemer wel alert op zijn!
Ook voor de periode tussen aanvraag en acceptatie
Het vorenstaande geldt in beginsel ook voor de periode die aanbreekt nadat je het aanvraagformulier hebt ingevuld en hebt toegezonden aan de verzekeraar, maar vóórdat je de bevestiging van acceptatie hebt. Meld dus nieuwe feiten en omstandigheden waarvan je weet of moet begrijpen dat ze van belang zijn aan de verzekeraar gedurende deze periode, zeker als ze liggen in de lijn van feiten en omstandigheden waar expliciet naar gevraagd is.
Gevolgen van het schenden van de mededelingsplicht
Als een verzekeraar meent te hebben ontdekt dat aan mededelingsplicht verzekering niet is voldaan, kan hij de gevolgen alleen inroepen als hij de verzekeringnemer binnen twee maanden na de ontdekking erop wijst dát hij een schending heeft geconstateerd én wat de mogelijke gevolgen daarvan zijn. Ook komen er in de praktijk soms bijzondere gevallen voor, waarbij de verzekeringnemer de hulp van een advocaat nodig heeft om zoveel mogelijk zijn rechten veilig te stellen.
Als je onverhoopt in de situatie komt dat je bericht krijgt van je verzekeraar dat men heeft geconstateerd dat je iets zou hebben verzwegen, kunnen de gevolgen verstrekkend zijn. De verzekering kan (door beide partijen) worden opgezegd, maar de verzekeraar kan ook dekking volledig of gedeeltelijk weigeren. Ook is het dan mogelijk dat de verzekeraar jou als verzekeringnemer registreert in een intern of extern register. Dat heeft ook behoorlijke gevolgen. Omdat deze situatie zich bijna altijd voordoet als al geconfronteerd bent met een schade en om dekking vraagt, is hulp van een advocaat gespecialiseerd in mededelingsplicht verzekeringsrecht nodig om je rechtspositie goed te kunnen bepalen en de financiële gevolgen zo beperkt mogelijk te houden.
Neem contact met ons op